Web Analytics Made Easy - Statcounter

به گزارش سرویس وبگردی سازمان صدا وسیما، بقایای فسیل‌شده‌ی یک مارمولک کوچک با دندان‌های تیز که بیش از نیم قرن در یک کشوی موزه به حال خود رها شده بود، منشا تاریخی گروهی از مار‌ها و مارمولک‌های امروزی را ده‌ها میلیون سال عقب‌تر از چیزی می‌برد که ما تصور می‌کردیم. این نمونه در دهه‌ی ۱۹۵۰ از یک معدن سنگ نزدیکِ تُورت‌وُرث در گلاستِرشِر، توسط پامِلا اِل رابینسونِ شکارچیِ فسیل جمع‌آوری شد، اما هویتِ واقعی آن شناسایی نشده بود، چون به اشتباه برچسب‌گذاری و ذخیره شده بود تا اینکه اخیراً در موزه‌ی تاریخ طبیعی در لندن دوباره کشف شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حالا به گفته‌ی محققان، پیشرفت‌های فناوری به آن‌ها اجازه‌ی بازبینی این فسیل را داده و آن‌ها را به این نتیجه رسانده که این فسیل در شجره‌نامه‌ی خزندگان، جایگاه مهمی دارد. پرفسور مایکل بِنتون، دیرینه‌شناسِ دانشگاهِ بریستول و نویسنده‌ی مشترک این تحقیق می‌گوید: «بخشی از ماجرا، داستانِ یک فسیلِ رهاشده در یک کشو است و بخشی از آن داستانِ نداشتنِ سی‌تی اسکن که بدون آن ما نیز قادر به انجام کاری که امروز کردیم نبودیم.» تصور می‌شود این موجودِ دُم‌داز (۲۵ سانتی‌متری) حدود ۲۰۲ میلیون سال پیش می‌زیسته و نام آن را Cryptovaranoides microlanius گذاشته‌اند. واژه‌ی نخست به معنای حیوانِ پنهان‌شده‌ی مارمولک‌مانند است و به زمانِ ناشناخته‌ماندن و اختفای آن در شکاف‌های صخره‌ها در زمان حیاتش اشاره دارد و واژه‌ی دوم که به ریزقصاب ترجمه می‌شود به دندان تیغه‌مانند و منحنی آن اشاره دارد. بِنتون و همکارانش با استفاده از سی‌تی اسکن توانستند جزئیات ظریف فسیل را ببینند و استخوان‌های گرفتار شده‌ی آن را در سنگ مطالعه کنند. بنتون می‌گوید جمجمه‌ی حیوان ۳ سانتی‌متر طول دارد: «خودِ فسیل کوچک و دنده‌های آن بسیار کوچک هستند.» نتایج تحقیقات نشان داد که این حیوان از رده‌ی فلس‌مانند‌ها بوده؛ یکی از گروه خزندگانِ فلس‌داری که شامل موجوداتی از قبیل مارمولک‌ها و مار‌ها می‌شود. بِنسون در این باره می‌گوید: «زندگی آن‌ها به عنوان مارمولک شروع شد ... مار‌ها بعداً در عصر کرتاسه تکامل یافتند.» این موجود نشانه‌های کلیدیِ مارمولک‌های مدرن را دارد، مثلاً استخوان‌های اصلاح‌شده در پشت جمجمه که اجازه‌ی انعطاف‌پذیری بیشتر در باز کردن فک را به جانور می‌دهد و آن را به قدیمی‌ترین خزنده‌ای تبدیل می‌کند که تاکنون شناخته شده است. بنتون می‌گوید: «این موجود مارمولک ریخت (Anguimorpha) است و امروزه شامل ۳۵۰ گونه می‌شود، از هیولای هیلا، بومی جنوب غربی آمریکا و شمال مکزیک گرفته تا هیولای کومودو؛ مارمولک غول‌پیکر درنده‌ی اندونزی.» تیم تحقیقاتی می‌گوید این یافته، منشا فلس‌پوشانِ مدرن را تا حداقل ۳۴ میلیون سال پیش عقب می‌برد. قبلاً تصور میشد قدیمی‌ترین مارمولک شناخته‌شده حدود ۱۶۸ میلیون سال پیش می‌زیسته است. این کشف مفاهیم مهمی برای درک میزان تکامل در شجره‌نامه‌ی مارمولک‌ها و زمان‌بندی و محرک‌های تنوع زیستی میان فلس‌پوشان مدرن دارد که آخری ممکن است به حفاظت از گونه‌های زنده کمک کند. «پیش از این، اجداد مشترک تمام آن اشکالِ زنده به ژوراسیک میانی باز می‌گشت در حالی که امروز قدمت آن‌ها را به اواخر تریاس نسبت می‌دهیم.»   بنتون عقیده دارد Cryptovaranoides microlanius نزدیک‌ترین گونه‌ای است که دانشمندان بعد از آخرین اجداد مشترک فلس‌پوشان امروزی دارند، اما ویژگی‌هایش حاکی از آن است که این عنوان احتمالاً متعلق به گونه‌ی دیگری باشد که حتی از این موجود هم قدیمی‌تر است. پروفسور استیو بروسات؛ دیرین‌شناس دانشگاه ادینبورگ می‌گوید در حالی که دانشمندان در درک منشا پستانداران، پرندگان و کروکدیل‌ها پیشرفت‌های زیادی کرده‌اند، اجداد مارمولک‌ها و مار‌ها همچنان ناشناخته‌اند. «اسکلتِ معدودی از این حیواناتِ ظریف وجود دارد که به عنوان فسیل حفظ شدند و بسیاری از آن‌ها به قدری شکننده هستند که مطالعه‌ی آن‌ها کار بسیار سختی است. اگر تشخیص این موجود به عنوان یک مارمولک سبک مدرن درست باشد، معنایش این است که مارمولک‌ها همراه برخی از نخستین دایناسور‌ها و پستانداران، در عصر تریاس شروع به چندگونه شدن کردند. همچین اثبات این نکته است که فسیل‌های بریتانیایی بسیار مهمی هنوز شناخته نشده‌اند به این معنا که یا هنوز کشف نشدند یا در مجموعه‌های موزه در انتظار این هستند که به درستی درباره‌شان مطالعه شود.»     منبع: theguardian

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: کشف مارمولک فسیل میلیون سال مارمولک ها مار ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۴۵۶۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شرحی بر قدیمی‌ترین فهرست‌نامه‌های کتابخانه آستان قدس رضوی/خدمتی به گذشته، امروز و آینده

وقتی درباره فهرست منابع یک کتابخانه صحبت می‌کنیم، بیشتر ما درک اندکی از موضوع صحبتمان در این باره داریم و تقریباً می‌دانیم فهرست یک کتابخانه، لیست منظمی از کتاب‌ها و سایر مدارک موجود در آن است و همان‌طور که فهرست یک کتاب نشان‌دهنده محتویات داخل آن است، فهرست کتابخانه نیز منابع موجود در آن را معرفی می‌کند. این فهرست منظم در گذشته شبیه سیاهه‌ای بوده که ممکن است ما از وسایل داخل یک مکان بنویسیم، اما در حال حاضر این فهرست شامل اطلاعات متعدد و متنوعی از قبیل نام نویسنده، عنوان، ویرایش، ناشر، تاریخ انتشار، مشخصات ظاهری، موضوع و محل بایگانی مدرک مورد نظر است. اطلاعاتی که سهولت دسترسی مراجعان به یک اثر را نه تنها با نام کتاب که به کمک سایر اطلاعات آن مانند نام نویسنده یا موضوع، ممکن می‌کند. همان‌طور که گفته شد، از گذشته‌های دور، گردانندگان کتابخانه‌ها یا صاحبان آن‌ها فهرست‌هایی از منابع موجود در آن‌ها تهیه می‌کرده‌اند. عملی که در کتابخانه‌های کشورهای اسلامی نیز انجام شده است. از فهرست‌های گذشته مانند فهرست کتابخانه مأمون عباسی فقط نامی در متون آمده، اما اینکه این فهرست‌ها به چه شکل تهیه شده و یا شامل چه کتاب‌هایی بوده، مطلبی در اختیار پژوهشگران نیست.

کتابخانه مبارکه حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا(ع)

ازجمله سیاهه‌هایی که باقی مانده، فهرست کتاب‌های کتابخانه آستان قدس رضوی است. کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام است که آثار آن از گذشته مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران بوده است.  بر کسی پوشیده نیست که این کتابخانه به دلیل همجواری با حرم مطهر امام رضا(ع) و موقوفات بسیار آن شکل گرفته و رشد کرده و به عظمت امروزش رسیده است. حضور همین کتب وقفی موجب شکل‌گیری فهرست‌های متعدد از منابع این کتابخانه شده است. اهمیت این فهرست‌ها از این نظر است که می‌توان گفت آن‌هاتنها فهرست‌های به‌جامانده از کتابخانه‌ها در ایران قدیم هستند. از کتابخانه‌های دوره صفویه فهرست‌هایی با این مشخصات فعلاً موجود نیست و از دوره قاجار نیز فقط چند فهرست داریم که قابل مقایسه با فهرست‌های کتابخانه آستان قدس هستند. الهه محبوب در مقاله «فهرست‌های کتابخانه آستان قدس رضوی از صفویه تا قاجار» فهرست‌های موجود از کتابخانه آستان قدس را به چند دسته تقسیم کرده و به ذکر موارد مهم این فهرست‌ها در سه دوره زمانی صفویه، افشاریه و قاجار پرداخته است.

قدیمی‌ترین سیاهه کتاب‌های کتابخانه رضوی

براساس این گزارش، قدیمی‌ترین فهرست این مجموعه متعلق به سال‌های 1007 تا 1010 هجری قمری است. در این فهرست که با عنوان «تفسیر تحویل صاحب جمعان بیوتات روضه منوره...» آغاز شده، موجودی کتابخانه به تفکیک آمده است. نویسنده فهرست گویی بیشتر به خصوصیات ظاهری کتاب‌ها توجه کرده و آن‌ها را به صورت قرآن‌های جلددار، بدون جلد، کتب جلددار، کتب بدون جلد، تفاسیر، سی‌پاره‌ها و مصاحف و سایر کتب دسته‌بندی کرده است. این فهرست همچنین صورتی از اموال کتابخانه شامل رحل‌های موجود در حرم مطهر و کتابخانه و سی‌پاره‌دان‌ها را در خود دارد. در هر مورد، قطع، تعداد سطور، خصوصیات خطی، نوع ،و نوع تذهیب و همچنین نام واقف آمده است. گاهی شروط وقف کتاب نیز در فهرست ذکر شده است. کتابدار غیر از این اطلاعات به شرح امانت نیز پرداخته است. این نشان می‌دهد کتابدار با توجه به این فهرست، کتاب را به امانت و یا از مکان مربوط تحویل می‌گرفته: «قرآن وقفی مسماه زهراباجی مشروط بر آنکه در شرفیه مخصوص سلطان حیدرمیرزا در حرم تلاوت نمایند».

فهرستی از علوم کثیره موجود و مخزون

فهرست متعلق به دوره افشاریه سندی است در 28صفحه که کاتب آن به ذکر تعداد کتب و خصوصیات آن‌ها پرداخته است. در این فهرست نام کتب قرآن، فهرست خطوط ائمه(ع) و کتب وقفی و امانی و همچنین فهرست کتب وقفی شاه‌عباس با عنوان «بندگان سکندر نشان» آمده است. دیگر فهرست مشهور کتابخانه آستان قدس رضوی فهرست‌های موجود در دوره قاجار است. برخی از این‌ها به دستور متولیان و به صورت کتابچه مستقل و یا همراه با سایر موجودی کل حرم (مثل فهرست دفتر عضدالملکی) تهیه شده و یا در کتب افرادی که از کتابخانه بازدید کرده‌اند به‌طور خلاصه (سفرنامه خانیکوف) و یا مفصل (مطلع‌الشمس) آمده‌اند. «مطلع‌الشمس» یکی از کتاب‌های نوشته شده توسط «محمدحسن اعتمادالسلطنه» ملقب به «صنیع‌الدوله» است. این کتاب در سه جلد نگاشته شده و موضوع آن، گزارش یکی از سفرهای ناصرالدین‌شاه قاجار به شهر مشهد است. اما جلد دوم این کتاب در این گزارش مورد توجه ماست که به مشهد و آستان مقدس علی بن موسی‌الرضا(ع) اختصاص دارد و در آن به مشهد، آثار و ابنیه حرم مطهر و کتیبه‌های آن و شرح حال بزرگان شهر می‌پردازد و در پایان، فهرست جامعی از کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در آن گردآوری شده است. این فهرست در زمان تولیت میرزا سعیدخان مؤتمن الملک به سال 1296ه.ق تنظیم شده است. اعتماد السلطنه در مقدمه فهرست، چگونگی یافتن فهرست را شرح داده: «درحین تألیف جلد ثانی کتاب مطلع‌الشمس، فهرست جمیع نسخه‌ای که فعلاً در کتابخانه مبارکه حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا علیه الصلوةوالسلام از علوم کثیره موجود و مخزون است بدست آمده، اگر چه صورت آن فهرست چندان مصحح نبود ولی به قدر می‌شود منقح ساخته ثبت و الحاق آن پرداخته شد». البته نویسنده در این فهرست تنها نام و موضوع کتاب‌ها را آورده و ظاهراً آن را از روی فهرس‌تهای کتابخانه یادداشت‌برداری کرده است.

خدمتی به گذشته، امروز و آینده

 فهرست‌های فوق نشان می‌دهد کتابخانه آستان قدس رضوی از همان آغاز شکل‌گیری دارای نظمی خاص در ساماندهی بوده و افرادی آشنا به امور نسخه‌شناسی بوده‌اند که این فهرست‌ها را تهیه می‌کرده‌اند. جز این، فهرست کتب می‌توانند ما را به جهان اندیشه‌ای مردمان در گذشته برسانند. درواقع فهرست‌نویسان تنها به مردمان دوره خود خدمت نمی‌کنند و به نوعی به آیندگان نیز سود می‌رسانند. اینکه در آن روزگاران چه کتبی نوشته می‌شده و مورد توجه علما و اندیشمندان بوده و مردمان نیز بیشتر چه کتبی را اهدا و وقف می‌کرده‌اند. دیگر نکته مهم در این فهرست‌ها شرح ویژگی جلدها و تذهیب و خط کتب است که می‌تواند در خصوص هنر مجلدسازی و تذهیب اطلاعاتی را در اختیارمان بگذارد. نام و جایگاه واقفان نیز چهره اجتماعی مردمان آن روزگار را ترسیم می‌کند.

آزاده خلیلی

دیگر خبرها

  • کمبود کلانتری در تهران/ کلانتری‌ها دیجیتال می‌شوند
  • مشکل تورم با افزایش تولید از بن بست خارج می‌شود
  • از ظرفیت های موجود در جامعه هنرمندان مهاجر استقبال می کنیم
  • شرحی بر قدیمی‌ترین فهرست‌نامه‌های کتابخانه آستان قدس رضوی/خدمتی به گذشته، امروز و آینده
  • این سبزی رژیمی سرشار از ویتامین C است
  • ادامه روند رفع نواقص خط ۳ متروی تهران
  • درگیری مار غول‌پیکر با یک مارمولک بزرگ؛ کدام مغلوب شد؟ (فیلم)
  • ببینید | تصاویری از درگیری مار غول‌پیکر با یک مارمولک بزرگ؛ کدام مغلوب شد؟
  • رفع نواقص خط ۳ مترو تهران
  • رانندگی خودرو دیزلی با سوخت زیستی